آثار اجتماعی روزه
آثار اجتماعی روزه
1. درس برابری و برادری
یکی از آثار اجتماعی روزه، درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است؛ زیرا با انجام این دستور مذهبی افراد برخوردار، هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس درمی‌یابند و هم با صرفه‌جویی در غذای شبانه‌روزی خود می‌توانند به کمک آنها بشتابند. امام صادق (ع) نیز با اشاره به این پیامد نیکوی روزه می‌فرماید: «انما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر؛ خداوند روزه را از آن رو واجب کرد که دارا و محتاج در آن برابر گردند.»
ارزش این توجه به نیازمندان تا جایی است که پیامبر مهر و رستگاری، ماه مبارک رمضان را چنین توصیف می‌کنند: «رمضان شهر الله و هو ربیع الفقراء؛ رمضان ماه خدا و بهار فقیران است».
2. ترویج فرهنگ دینی
روزه دارای فرهنگ مخصوص خود بوده و روزه‌داران در ماه مبارک رمضان، بیشتر با واژه‌های مربوط به این فرهنگ سر و کار پیدا می‌کنند. طبق تحقیقات در ماه مبارک رمضان، چهارصد واژه همگام با فرهنگ روزه بین ده تا سه برابر بیشتر از سایر ماه‌ها به کار می‌روند؛ واژه‌هایی چون ببخشید، عذر می‌خواهم، تلاوت، صدقه، انفاق، خیرات، احسان، نماز، روزه، دستگیری، فقرا و... از بهار خاصی برخوردار می‌گردند.
3. خروج از خودپرستی
بسیاری از کدورت‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی، به ویژه در ارتباطات ناسالم با دیگران، ریشه در خودپرستی و خودشیفتگی دارد. با روزه‌داری، فرد روزه‌دار از پیله خودپرستی خارج شده و پروانه‌وار گرد دیگر دوستان نیز خواهد گشت. توجه به همسایگان، اصلاح کدورت‌ها، بازدید از اقوام و حضور در سفره افطاری دیگران و... زمینه‌های پدیدآیی ارتباطات سالم و سودمند را فراهم می‌سازد.
4. احترام به جامعه روزه‌دار
یکی از آثار سودمند روزه در بخش اجتماعی آن، تمرین احترام به قانون و دیگر افراد جامعه است. در جامعه‌ای که روزه به عنوان یک فریضه دینی مورد توجه است، همه افراد خود را موظف به خویشتنداری و رعایت احترام آن جامعه می‌دانند و از هر کاری که موجب جریحه‌دار شدن و آزار روزه‌داران می‌گردد، پرهیز می‌کنند. در جامعه روزه‌دار، خوردن و آشامیدن و حرکات ضد اخلاقی مغایر با رفتار دینی به شدت محکوم است و انسان‌های فهیم خویشتن را از آن دور نگه می‌دارند.
5. تمرین اجرای قوانین مشترک
اگر کار سخت و دشواری برای همگان مقرر گردد، تحمل آن برای افراد از حیث روانی دشوار نخواهد بود. فخررازی در این باره می‌گوید: چون روزه یک عبادت طاقت فرساست، عمومیت آن برای همگان مایه تقویت توان و مقاومت است. به همین دلیل در آیه 183 بقره، از وجوب روزه در تاریخ گذشته سخن به میان آمده است. همچنین روزه‌داری به صورت همگانی و در مدت معینی از سال، فرصتی را برای تمرین یکی از قوانین مذهبی فراهم می‌کند تا همگان از برکات دستورها و راهکارهای دینی به صورت ملموس آگاهی یابند.
6. کاهش جرایم اجتماعی
بر اساس آماری که از سوی نهادهای مربوطه اعلام می‌گردد، هر ساله با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان میزان جرایم اجتماعی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. ریشه این اصلاح اجتماعی را باید در گرایش افراد جامعه به معنویات و سلطه معنویت بر جامعه جستجو کرد. این راهکار بزرگ معنوی می‌تواند راه‌گشای دیگر معضلات اجتماع اسلامی و نیز بشری قرار گیرد؛ به گونه‌ای که با تبیین و گسترش صحیح مسائل دینی و روحانی، به ستیز اهریمن پلیدی‌ها و نادرستی‌ها رفت.
7. فرصتی برای مهرورزی
تشویق به افطاری دادن در فرهنگ اسلامی و دستگیری از نیازمندان و نیز گستردن سفره‌های اطعام برای همگان که امروزه به صورت فرهنگی فراگیر درآمده نشانه‌هایی از مهرورزی‌اند.
اکرام ایتام به پیروی از مولای یتیمان، امیرمؤمنان نیز گوشه‌ای از آثار اجتماعی روزه‌داری به شمار می‌آید. ماه رمضان، دل‌ها در اثر همسایگی با نور و کاستن از عوامل مادی، رنگ و بوی بیشتری از محبت به خود می‌گیرد و زمینه گسترش شمیم خوش مهربانی در سراسر جامعه اسلامی پدید می‌آید.